11-4-2024 - (bron: Jonet.nl)

Na maanden van voorbereiding is het project van start gegaan om de oudste velden van de Joodse begraafplaats in Muiderberg op te schonen. Het is bedoeld als een eerste stap naar nieuw onderzoek, waaronder op het gebied van archeologie. Samen met het 4D Research Lab van de Universiteit van Amsterdam (UvA) wordt een uniek onderzoek op de begraafplaats gedaan, die tevens een van de grootste Joodse grafplekken van Nederland is. Drones van de politie en wetenschappers van verschillende universiteiten deden samen speurwerk. Een primeur in Nederland.

Scans en foto’s
De drones van de politie gingen deze week de lucht in. Ze werken met een normale, een multi-spectrale en een thermische camera, maar ook met een laserscanner. Hiermee kunnen hoge resolutie orthofoto’s – zeer scherpe overzichtsfoto’s – en een reliëfmodel van de begraafplaats worden geproduceerd, aldus de stichting Het Stenen Archief. ‘Met de thermische camera kunnen warmteverschillen in de bodem worden gemeten en met de multispectrale camera kunnen onder andere verschillen in de gezondheid van gewassen worden gedetecteerd’.

Eendenbot
Al deze karteringen leveren een compleet beeld op van de ligging van de graven op de begraafplaats, waarbij ook verdwenen graven en stenen gevonden kunnen worden. Forensisch antropoloog Tristan Krap van de Universiteit Maastricht en Universiteit Leiden, en forensisch archeoloog Hayley Mickleburgh van de UvA hebben samen met een drone-team van de politie Amsterdam in de avonduren de drone ingezet. De had een speciale lamp dat botmateriaal kan opsporen. Er werd gelukkig niets gevonden, op het borstbeen van een onfortuinlijke eend na.

UFO’s
Twee dagen en avonden lang vlogen er nijdig zoemende ufo’s boven de begraafplaats, bestuurd door een team van universiteitsmedewerkers onder leiding van Jitte Waagen, aldus Het Stenen Archief in een persbericht. Het is voor het eerst dat een dergelijk drone-onderzoek met multisensoren wordt uitgevoerd op een begraafplaats in Nederland. Met het onderzoek kan een virtuele plattegrond worden gemaakt van de begraafplaats bovengronds. Ook wordt in kaart gebracht wat er onder de grond zit. Verloren geraakte grafstenen kunnen zo worden opgespoord en in kaart worden gebracht.

Tuinman aan zet
Het onderzoek is tevens bedoeld om afwijkingen te detecteren, zodat later bij het grondonderzoek de graven zo min mogelijk worden verstoord. Het is de bedoeling dat alle grafvelden van de Joodse begraafplaats in Muiderberg worden opgeschoond, uiteraard met respect voor alle overledenen die daar liggen. Deze en volgende maand begint een professionele tuinman met het weghalen van hulst, bramen en klimop in veld A, het oudste grafveld. Loofbomen worden ontzien, tenzij ze een gevaar vormen.

Dode takken
Als veld A opgeschoond is, komt er een inventarisatie van de conditie van de loofbomen, die soms wel twintig meter of meer hoog zijn. Vervolgens begint fase twee: het wegzagen met een hoogwerker van de dode takken uit de kruinen van de bomen om verdere beschadigingen aan de graven te voorkomen. Vanaf mei kunnen begint het onderzoek van het veld zelf aan de hand van de virtuele kaart van het 4D Research Lab. ‘Op (archeologisch) verantwoorde wijze zullen we meter na meter van het veld gaan onderzoeken, de vondsten inventariseren, fotograferen, documenteren en bewerken om deze op te nemen in de database van Het Stenen Archief ten behoeve van verder historisch, genealogisch en cultureel onderzoek’.

Bart Wallet
Het veldonderzoek wordt uitgevoerd door vrijwilligers onder auspiciën van wetenschappelijke adviseurs. Onder hen zijn Bart Wallet, hoogleraar Joodse Studies aan de UvA en Leo Smole, bestuursadviseur Erfgoed & Archeologie van de gemeente Arnhem. Het Stenen Archief zoekt nog vrijwilligers die willen meehelpen. Verder zijn er veel sponsors gevonden om dit project voor de begraven Joden van Muiderberg te financieren: het Cultuurfonds, de Stichting Makaria, Hendrik Muller’s Vaderlandsch Fonds, de Nederlands-Israëlietische Hoofdsynagoge (NIHS), de Koninklijke Vereniging van Leden der Nederlandse Ridderorden en het Nederlands-Israëlietisch Kerkgenootschap (NIK).

Over Het Stenen Archief
De Stichting Het Stenen Archief is in 2019 opgericht en houdt zich bezig met het behoud en in kaart brengen van Joodse begraafplaatsen. Ook hoort daar bij dat genealogische gegevens van de begraven Joden op deze plekken worden vastgelegd. Het doen van onderzoek voor nabestaanden, instellingen en belangstellenden is een van de andere doelstellingen. Met het werk van de stichting kan een bijdrage worden geleverd aan ‘de instandhouding en voortschrijdende ontwikkeling van een gedenkcultuur in Nederland’. Het Stenen Archief pakt het door Akevoth het NIK begonnen digitaliseringsproject van de Joodse begraafplaatsen in Nederland. Oud-medewerkers van Akevoth leveren nog steeds een belangrijke bijdrage.