Algemene Informatie

het vroegere kerkhof bij de St. Petrus Bandenkerk, tegenwoordig geheten Hofkerk van de parochie St. Petrus 't Hof

Bergeijk Oude Kerkhof toegangspoort


Bergeijk Oude Kerkhof infobord

Begraven door de eeuwen heen
Ongeveer een kilometer ten noorden van de dorpskom, in de bossen langs de Eerselsedijk, liggen nog enkele graf heuvels van ca. 1600 v. Chr. Hierin werden urnen met crematieresten van oserledenen geplaatst. Grafheuvels lagen altijd buiten bewoond gebied. Men hield vast aan een scheiding tussen de wereld van de levenden en die van de doden. Ook in de Romeinse tijd bestond dit gebruik nog. Een van de grafheuvels nabij de Eerselsedijk is gereconstrueerd als voorbeeld van begraafcultuur in de Bronstijd. Vondsten hieruit kunt u zien in het Eicha Museum (Ontmoptingscentrum Teutenhuis. Domineestraas 8a, Bergeijk).
Met de verbreiding van het christendom en het geloof in de opstanding der doden kwam rond de vijfde eeuw na Chr. het begraven meer in zwang. De kerk schreef het begraven voor als verplichting, zoveel mogelijk dicht bij de kerk. Vooral de bevoorrechte standen wilden zo dicht mogelijk bij de heiligste plek begraven worden, zo mogelijk in de kerk. Naarmate men verder in de uithoeken van de kerk lag, kostte het minder. Buiten op het kerkhof was het goedkoopst. Een nadeel van het begraven in de kerk was dat er vooral bij warm weer een ondraaglijke stank in de kerk hing. Hier hebben we volgens sommigen de uitdrukking 'rijke stinkerds aan te danken. Met de komst van de Fransen i n 1795 werd begraven In de kerk verboden. Koning Willem I vaardigde in 1827 een Koninklijk Besluit uit dat het begraven In de kerk opnieuw verbood. Begraven op het kerkhof vlakbij de kerk werd toen algemeen.

De Hofkerk
Al aan het einde van de tiende eeuw moet op deze plaats in Bergeijk een houten kerkje gestaan hebben. Het was de moederkerk van de oerparochie Eicha: Bergeijk, Rlethoven, Westerhoven, Dommelen. Borkel en Luyksgestel, zeg maar het grondgebied aan deze zijde van de Dommel.
In de twaalfde eeuw werd het vervangen door een Romaans zaalkerkje. In de loop van de tijd werd het kerkgebouw steeds verder uitgebreid. Het nog bestaande gotische koor werd gebouwd In 1422; de kruispanden In 1525.
Van 1648 tot 1798 was de kerk in handen van de protestanten. Zij richtten het priesterkoor in als 'kleine kerk'. Een krulsarm gebruikte de brandweer voor opslag van materialen; de andere krulsarm werd gebruikt als school. In de periode 1648 tot 1716 kerkten de katholieken In de Heikerk op de Amprilt in Luyksgestel (Luiks gebied); van 1716 tot 1798 In de schuurkerk op 't Hof
In 1650, twee jaar nadat de kerk in handen kwam van de protestanten. stortte de toren in en werd een groot deel van het schip verwoest. Dat gedeelte van de kerk werd pas weer in 1893 door architect C. Franssen, op één travee na, in de tegenwoordige lengte hersteld en aangevuld met neogotische elementen. In de bestrating tussen kerk en klokkenhuis zijn de plaats van de ingestorte toren en de oorspronkelijke lengte van het kerkgebouw gemarkeerd.
In 1965 raakte de kerk buiten gebruik omdat er even verderop een nieuwe moderne kerk werd gebouwd. In de jaren 1975-77 werd het middeleeuwse kerkgebouw echter gerestaureerd. Begin 1994 nam men de kerk opnieuw voor de eredienst in gebruik. Dat mag gezien worden als bekroning van haar duizendjarig bestaan.
In de kerk is sinds 2009 het oude uurwerk. dat waarschijnlijk in 1722 Is aangeschaft, te bezichtigen.

Het klokkenhuis
In 1669, negentien jaar na het instorten van de toren, werd het klokkenhuis gebouwd. Het is het enige nog bestaande in de provincie Noord-Brabant. De klok Katherina (1367), afkomstig uit de oorspronkelijke toren werd gegoten door Jacobus van Helmont.

Het kerkhof
Lange tijd heeft het kerkhof rondom de kerk gelegen. Zodoende werd er ook aan de noordzijde van de kerk begraven. Na het Koninklijk Besluit van Koning Willem I in 1827 is het kerkhof gedeeltelijk naar het zuiden verplaatst en vervolgens uitgebreid. De wal die om het terrein lag, werd afgegraven om het 'nieuwe' perceel op te hogen. De plaats van de gesloopte wal aan de noordzijde werd toegevoegd aan het kerkplein, de tegenwoordige markt. Er werd ook een kerkhofmuur gebouwd als markering tussen de ongewijde buitenwereld en de gewijde grond.
In 1949 werd het nieuwe kerkhof aan het Kerkpad Inde Molenakkers geopend. Het oude kerkhof werd in 1968 gesloten en later opgeschoond. waarbij veel oude, vervallen grafmonumenten zijn geruimd.
Er is nog een aantal grafzerken van bekende Bergeijkenaren. waarvan we er hier enkele noemen:
• Meester P.N. Panken. 1819-1904, o.a. bekend vanwege zijn geschriften over de geschiedenis van Bergeijk en omgeving.
• Doktersdynastie Raupp. geneesheren te Bergeijk van 1752-1878
• Dokter M.C.Th.E. Ducháteau, gemeentegeneesheer te Bergeijk 1892-1903
• Pastoor van Asten. 1878,914
• Pastoor Wolters, i914-1915

De kerkhofmuur
Het terrein van een ommuurd kerkhof was vroeger een eigen rechtsgebied. o.a. een vrijplaats voor mensen die door de rechtelijke macht werden gezocht. Hier golden andere spelregels.




Bergeijk oude kerkhof oorlogsgevallenen