Algemene Informatie

DEZE VOORMALIGE BEGRAAFPLAATS BEVAT GEEN GRAVEN


Het verhaal achter het Verloren Kerkhof
WERKHOVEN - Welgeteld één persoon is er ooit begraven. Al zeker 75 jaar heet het in de volksmond het Verloren Kerkhof. Het gaat om een bosje gelegen tussen de akkers aan de westzijde van de Achterdijk, schuin tegenover de oprit van boerderij Kasenstein. Als je eraan voorbij rijdt, herinnert niets aan de vroegere aanwezigheid van een begraafplaats. Ook wanneer je het bosje binnentreedt zijn er geen tekenen ' er is geen grafsteen te zien. De meeste mensen weten dan ook niet af van het bestaan van dit Verloren Kerkhof. Amateur historicus Johan van Impelen heeft de geschiedenis van deze plek grotendeels kunnen achterhalen.




Johan van Impelen deed zijn onderzoek in de notulen van de Werkhovense gemeenteraad en in de notulen van de kerkenraden. Ook voerde hij gesprekken met buurtbewoner Cees de Kruyff. Daarnaast vond hij in het gemeentearchief aanwijzingen.

Voorgeschiedenis

Rond 1804 werd binnen de Franse wetten het begraven in kerken en in de bebouwde kom verboden. Pas in 1829 stelde de regering dit besluit in werking. Reden was dat er in de kerken een smerige lucht hing, dat gaf de nodige hygiënische bezwaren tegen begraven in de kerk. In 1869 kwam de Begrafeniswet tot stand, met als doel een aantal zaken goed te regelen, omdat er nog steeds nabij kerken werd begraven. Een ingrijpende wijziging was dat ook een gemeente met minder dan 1000 inwoners, ten minste één algemene begraafplaats moest hebben buiten de bebouwde kom. Zo zag de gemeente Werkhoven zich genoodzaakt een nieuwe begraafplaats aan te leggen.

Achterdijk

Eind 1871 kreeg de gemeente Werkhoven hiervoor een stuk grond aan de Achterdijk ter beschikking. Het was 7 are en 75 centiaren groot en betrof een schenking van grondbezitter dhr. D.F.W. Otterbein uit Driebergen. Ook de Hervormde plek moest een nieuwe plek zoeken, nu zij niet meer nabij de kerk mocht begraven. De gemeente probeerde samen op te trekken. Maar de Hervormde kerk was niet blij met de ligging ' het lag te dicht bij de katholieke begraafplaats op landgoed Nieuwendaal. Het Hervormde kerkbestuur kocht daarom in 1873 een eigen stuk grond aan de Leemkolkweg, op de plek van de huidige Hervormde begraafplaats. Zo gebeurde het dat in 1873 de begraafplaats bij de kerk werd gesloten en dat er een Algemene én Hervormde begraafplaats in Werkhoven werden geopend.

Niet gebruikt

Het dorp Werkhoven kende in de eerste helft van de vorige eeuw een grote katholieke gemeenschap, de rest van de inwoners was hervormd, zo legt Johan van Impelen uit. Beiden hadden hun eigen begraafplaats. Behoefte aan een openbare begraafplaats was er hoegenaamd niet. Toen bleek dat er geen gebruik van de Algemene Begraafplaats werd gemaakt, probeerde de gemeente Werkhoven onderdak te verkrijgen bij de Hervormde begraafplaats. De gemeente vroeg hiervoor ' symbolisch - om 2 vierkante meter grond. Maar het Hervormd Kerkbestuur stelde zoveel eisen dat de gemeente niet op deze voorwaarden is ingegaan. Het kerkbestuur wilde alleen akkoord gaan als zij alles wat tot de Algemene Begraafplaats behoorde, zou krijgen. Het ging om het ijzeren toegangshek, heesters, baren, kleden en het gereedschap. Verder moest de gemeente het afbreken en opbouwen betalen, en jaarlijks een bedrag van 5 gulden aan huur voldoen.

Woonwagens

Zodoende bleef de Algemene Begraafplaats aan de Achterdijk bestaan. Uit het gemeentearchief blijkt dat Fransiskus Merkens dit kerkhof onderhield. Hij kreeg hiervoor een jaarlijkse vergoeding van 5 gulden. Tot hij om opslag vroeg tot 10 gulden in 1920, omdat alles duurder was geworden. In 1926 vroeg hij om 25 gulden. In dit jaar klaagde hij over de toegenomen werkzaamheden vanwege de standplaats van woonwagens naast het kerkhof. Volgens Merkens weidden zij hun paarden ook achter het hekwerk van de begraafplaats en lieten de woonwagenbewoners veel rommel achter.

De enige persoon die ooit op de Verloren Begraafplaats werd begraven is Grada Stolk, de vrouw van Arnoldus Stolk, een katholieke boerenzoon uit Groningen. Zij leefden in een woonwagen en stonden regelmatig naast het Verloren Kerkhof.

Gesloten in 1947

Volgens buurtbewoner Cees de Kryuff is het baarhuisje in de oorlog gebruikt om een auto in te verbergen. Op 21 november 1947 werd het Verloren Kerkhof door het gemeentebestuur van Werkhoven voor gesloten verklaard. Het graf van Grada Stolk werd overgebracht naar de begraafplaats aan de Leemkolkweg. Waarschijnlijk is het baarhuisje in 1950 afgebroken. Het hekwerk moet ook in die tijd verdwenen zijn. Volgens Johan van Impelen is het stuk grond nog steeds in handen van de gemeente.

Uit zijn eigen herinnering weet Johan dat, toen zo'n 40 jaar geleden de abelen langs de Achterdijk werden gepland, er op het kerkhof tussenbegroeiing is geplaatst ' waarschijnlijk om te voorkomen dat deze grond door woonwagenbewoners werd gebruikt.

Oproep

Johan van Impelen doet graag een oproep voor een foto van dit 'Verloren Kerkhof' - tot nu toe is er geen enkele foto bekend. Ook zoekt Johan naar mensen die details kennen, bijvoorbeeld over het hekwerk dat tijdens of vlak na de oorlog is verdwenen. Waar is dat heen? Stuur een mail naar impelaar@gmail.com als je meer over het Verloren Kerkhof weet. (KJ)