20-3-2023 - (bron: AD-Alphen)
Grafzerken vergroeid met bomen op verstopt en verwaarloosd oud kerkhof: ‘Wie weet wat we nog te zien krijgen’

Het oude kerkhofje achter de dorpskerk in Bodegraven geeft al jaren een verwaarloosde en rommelige aanblik. Gebeitelde teksten in de zerken zijn nauwelijks meer leesbaar door het overwoekerende groen. Dit tot groot ongenoegen van lokale historici.

door: Ad van den Herik
Op verzoek van én in samenwerking met vrijwilligers van de Stichting Historische Kring Bodegraven (SHKB) wil de gemeente snoeien en onkruid verwijderen. Dan komen de grafstenen meer in het zicht en worden beter bereikbaar voor de rondleidingen.

Maar als het op die toezegging van de gemeente aankomt, fronst lokale historicus Leendert Spijker zijn wenkbrauwen. ,,De gemeente heeft toegezegd iets te gaan doen, maar daar komt waarschijnlijk niks of heel weinig van terecht.''

Hulst
Hij wijst naar een boom die om een roestig hek heen is gegroeid. En vorig jaar heeft de gemeente er hulstbomen neergezet. ,,Die hadden ze waarschijnlijk ergens over, maar die willen wij daar weg hebben. Het is geen gezicht,'' steekt Spijker zijn ongenoegen niet onder stoelen of banken.

Mopperend: ,,En overal zit hedera.'' Tegelijkertijd prikkelt een toekomstige opknapbeurt zijn nieuwgierigheid. ,,Wie weet wat we dan nog te zien krijgen.''

Onbekend
Het ligt een beetje weggestopt, de kleine begraafplaats achter de Nederlands Hervormde dorpskerk aan de Oude Markt. Dat is niet altijd zo geweest, maar de tijd heeft de dodenakker gedecimeerd, weet Spijker. Hij deed hier onderzoek naar en beschikt inmiddels over een vuistdik dossier over wat hij noemt het meest onbekende stukje Bodegraven. ,,Vroeger liep de begraafplaats helemaal rond het kerkgebouw. In de loop der eeuwen zijn er ongeveer 3000 personen begraven.''

Spijker spreekt trouwens niet over het oude kerkhofje, maar over de Sint Gallushof. Die naam verwijst naar de naam van het rooms-katholieke bedehuis dat in de twaalfde eeuw op deze plek verrees, de voorloper van de huidige dorpskerk. ,,Het is een mooie, rustige plek midden in het dorp waar ik wel een beetje verliefd op ben. Ik geef hier ook rondleidingen en dan hoor je dat zelfs geboren en getogen Bodegravers hier nog nooit zijn geweest.''

Predikant Hellemans
De laatste teraardebestelling vond hier plaats in 1920. In datzelfde jaar kwam daar de huidige begraafplaats Vredehof aan de Noordzijde voor in de plaats. Maar de vrij toegankelijke plek kenmerkt zich nu vooral door met groen overwoekerde grafstenen waarvan de gebeitelde teksten nog nauwelijks leesbaar zijn. Een uit de kluiten gewassen boom heeft zich om een roestig hek gewurmd en duwt tegelijkertijd een zerk weg.
De meeste rustplaatsen dateren uit de negentiende eeuw, weet Spijker. Hij somt in een vlot tempo de namen van enkele markante Bodegravers op die hier hun laatste rustplaats vonden. ,,Hier liggen bijvoorbeeld de predikanten Hellemans ('wat een contradictie, hè?') en Verhoeff (de medestichter van de Verhoeff-Rollmanschool in Bodegraven, red.), diverse leden van de familie Turkenburg en de ingegroeide steen is van notaris De Ridder.''

Mafketel
Maar het mooiste verhaal dat Spijker wist te achterhalen gaat over Gerrit Beijen (1826-1884). ,,Tegenwoordig zouden we hem een mafketel noemen. Hij had een testament laten maken waarin hij zeer gedetailleerd vastlegde wat er na zijn dood moest gebeuren. Hij bepaalde dat hij moest worden gekist en begraven in de kleren waarin hij zou sterven en welke tekst er op zijn grafsteen moest komen.'' Daarnaast liet de zonderling 1500 gulden na aan de gemeente. Daar verbond hij wel een voorwaarde aan, namelijk dat de gemeente zijn grafsteen eeuwig en duidelijk leesbaar moest onderhouden. Dat laatste is zichtbaar niet gelukt.