5-9-2023 - Steeds leger wordende begraafplaats Hoogen Heuvel gaat misschien wel de toekomst in als ‘wandelpark met grafzerken’

OSS – Een begraafplaats kan ook best een aangename plek zijn om te vertoeven. Met dat uitgangspunt wordt een nieuwe toekomst geschetst voor de Hoogen Heuvel in Oss. Een plek waar natuur en rust de rouw verzachten.

Peter van Erp 05-09-23, 06:00 (bron: BD)

Ze zijn er vaak al om half zeven ’s ochtends, de twee beheerders van de Hoogen Heuvel. ,,Dan is het hier op z’n mooist”, weet Benno van Erp. De mannen worden dan vaak verwelkomd door een symfonie van vogelgefluit en -getjilp. ,,Er rijden rond die tijd nog niet zoveel auto’s die het geluid van de vogels verstoren. En het is hier heerlijk rustig. Zonder bezoekers kun je het beste vooruit met werken.”

Van Erp is in de loop der jaren zo’n beetje vergroeid met de Hoogen Heuvel. In 1989 verrichte hij hier zijn eerste onderhoudswerk. ,,Ik heb daarna nog wat andere dingen gedaan, maar intussen ben ik hier alweer jaren terug. Het is een hele fijne plek om te werken. Ik hoop hier mijn pensioen te halen.” Als er iemand is die iets kan zeggen over de praktijk van minder begrafenissen en meer crematies, dan is Benno van Erp het wel. ,,Een jaar of twintig geleden hadden we zeker zestig begrafenissen per jaar, nog los van de bijzettingen in bestaande graven. Nu zijn het er nog amper twintig.”

Afstoten grond van de baan
Deze tendens is op de begraafplaats duidelijk zichtbaar, in de ene hoek wat meer dan in de andere. Aaneengesloten rijen van grafstenen zijn er nauwelijks meer. Steeds vaker ogen de grafvelden als een slecht onderhouden gebit, met meer open plekken dan bezette. Als je alles opnieuw zou indelen, zou je een hoop ruimte overhouden. Ruimte die misschien wel verkocht kan worden en niet langer door de gemeente onderhouden hoeft te worden. Dat was vorig jaar een van de veronderstellingen die werden geopperd over het kostendekkend maken van de algemene begraafplaats.

Dat idee van inkrimpen keert niet terug in het nieuwe beleidsplan dat nu op tafel ligt. Er wordt in het plan weinig over gezegd, maar volgens Benno van Erp is het heel lastig om een deel van het terrein helemaal leeg te krijgen. De minst populaire secties zijn dan misschien maar voor de helft bezet, de graven die er zijn moeten worden gerespecteerd. Soms nog voor meer dan tien jaar. En dan kunnen de nabestaanden ook altijd nog verlengen met opnieuw tien jaar. Bovendien, wat moet je met zo’n strook grond?

Je kunt een probleem ook als een kans zien. Dat is zo’n beetje de samenvatting van het nieuwe beleids- en beheerplan voor de Hoogen Heuvel. Inderdaad, als je de algemene begraafplaats alleen maar ziet als functionele voorziening die de gemeente nou eenmaal verplicht is te hebben, dan is het een kostenpost. Nu al wordt er elk jaar een ton aan gemeenschapsgeld toegelegd op de Hoogen Heuvel en die andere algemene begraafplaats in het stadje Megen. Maar als je de twee begraafplaatsen zou beschouwen als parken, dan is het eigenlijk maar een bescheiden prijskaartje.

Grafstenen gericht op Mekka
In het plan worden nu vooral kansen geschetst voor de Hoogen Heuvel. Zo is er de verwachting dat steeds meer islamitische inwoners hier zullen kiezen voor hun laatste rustplaats. Er is al een sectie speciaal ingericht voor deze doelgroep, met de grafstenen gericht op Mekka. Voormalige gastarbeiders lieten zich bijna altijd begraven in de plaats van herkomst, maar hun nazaten hebben daar vaak geen band mee en kiezen voor een graf in de stad waar ze zelf zijn geboren. Minpunt is wel dat de gemeente Oss geen eeuwige grafrust toekent. Op zeker moment worden ook deze graven geruimd.

En dat gaat ook gelden voor de natuurlijke graven die mogelijk in de toekomst aan de bosrijke noordkant van de Hoogen Heuvel worden gedolven. Net als op de natuurbegraafplaats in Schaijk komt er hooguit een houten gedenkschijf op het graf en gaat de laatste rustplaats langzaam op in de omgeving. Alleen worden hier de stoffelijke resten na het verlopen van de grafrechten geruimd, net als bij gewone graven, waar ze in Schaijk voor altijd onaangeroerd blijven.

De verwachting is daarnaast dat het op de Hoogen Heuvel in de nabije toekomst weer wat drukker zal worden als er aan de overkant van de Julianasingel een crematorium is gevestigd. De neiging om hier een urn te begraven of bij te zetten in een muur, zal waarschijnlijk toenemen. Ook wordt er rekening mee gehouden dat er een nieuw strooiveld moet komen.

Monumentaal erfgoed
Een toename van activiteiten rechtvaardigt allicht ook restauratie van de in onbruik geraakte aula bij de entree van de Hoogen Heuvel. Deze aula en het servicegebouw ertegenover zijn ontworpen volgens de Bossche School en zullen in de toekomst mogelijk worden aangemerkt als monumentaal erfgoed. Als er dan ook nog een tweede toegang voor wandelaars komt aan de noordzijde van de begraafplaats en het laatste stukje van een oude landweer (middeleeuwse verdedigingswal) wordt hersteld, dan is de Hoogen Heuvel allicht een aantrekkelijker wandelgebied. Een park met grafstenen.