19-10-2025 - Begraafplaatsen hebben het moeilijk, in Dalfsen is dat anders: 'Het wás hier sober en troosteloos'

Klassieke begraafplaatsen worstelen met de toekomst. Natuurbegraven wordt populairder, cremeren ook. Maar op het rooms-katholieke kerkhof in Dalfsen groeit juist het aantal grafleggingen weer. „Vijf jaar geleden wilde ik hier niet begraven worden als ik zou overlijden. Nu wel.”

door: Paulien Plat

„Het was hier sober en een beetje troosteloos. Geen fijne plek om heen te gaan’’, zegt Inge Haarman, wandelend over het stenen pad van de rooms-katholieke begraafplaats in Dalfsen. Ze is projectleider renovatie van het kerkhof en coördinator pastoraat van de H. Cyriacuskerk in Dalfsen.
Ze staat stil bij een graf. ‘We missen jullie zo, vaak lang, soms even. Zonder jullie proberen we verder te leven’, staat er met sierlijke letter op de grijze grafsteen. ‘Hier rusten onze lieve papa en mama.’

„Dit is het graf van mijn ouders’’, zegt Haarman.

„Ze zijn door ziekte allebei jong overleden. Mijn vader al toen ik twaalf jaar was. Ik kom hier dus al bijna mijn hele leven. Elke week ging ik met mijn moeder mee naar het graf. Ik ging er eigenlijk liever niet heen. Er waren geen bankjes, slechts graven. Geen gras, maar zand.’’

Bankjes, gedichtjes, kunstwerk
Vijf jaar geleden was er nog steeds geen plek om te zitten, nog steeds lag er zand op de grond. De radertjes in het hoofd van Haarman begonnen te draaien. Kan dit anders?

Wie nu over de begraafplaats wandelt, kan plaatsnemen op verschillende zwarte bankjes. Het zand is vervangen door gras. Je ziet kleine gedichtjes staan op witte bordjes langs het pad.

Verderop prijkt een kunstwerk - tevens urnengraf - met dennenappels. Een gloednieuwe kapel, gebouwd in 2023, staat aan het einde van het pad.

Haarman, glimlachend: „Mensen willen hier nu wel weer begraven worden.’’

‘Zie je die stenen daar?’
Van de 23 mensen die vorig jaar binnen de parochie overleden, werden er 17 op dit kerkhof begraven. „In de tien jaar ervoor waren dat er gemiddeld negen’’, zegt Haarman. „De vraag is dus echt gestegen. Dat merken we. De mensen die in onze parochie overlijden kiezen vaker voor ons kerkhof.’’

Ze wijst. „Zie je die stenen daar? Die zijn van familiegraven, waar pas weer twee mensen bij zijn gekomen.’’

Twintig procent
Veel begraafplaatsen worstelen met hun toekomst. Dat ziet Korrie Korevaart van stichting Terebinth, die zich inzet voor behoud van funerair erfgoed. „Steeds minder mensen willen begraven worden op een klassieke begraafplaats. In sommige delen van het land slechts 20 procent, terwijl het vroeger de norm was.’’

In totaal telt Nederland zo’n vierduizend begraafplaatsen. Elk jaar sluiten er een paar noodgedwongen. Afgelopen jaar werd bijna 70 procent van de overledenen gecremeerd. Korevaart: „En ook natuurbegraafplaatsen zijn een grote concurrent.’’

Daar bovenop komt dat begraafplaatsen die afhankelijk zijn van vrijwilligers moeilijk nieuwe aanwas vinden. Korevaart: „Het is een relatief oude groep.’’

‘Houden onze eigen broek op’
Dat merkt ook Jos Sauren, voorzitter van de kerkelijke instelling Rooms-Katholieke Begraafplaatsen Apeldoorn. Daar vallen drie begraafplaatsen onder.

„We hebben zo’n twintig vrijwilligers, die één ochtend in de week het onderhoud doen. Grasmaaien, schoonmaken, snoeien. De jongste is denk ik 67. De vrijwilligers zeggen zelf ook: er moet nieuwe aanwas komen.’’

„Als dat er niet komt, gaat dat echt problemen veroorzaken. We krijgen geen subsidie, we houden onze eigen broek op. En dat doen we onder andere met vrijwilligers. Als die er straks niet meer zijn, zullen de kosten oplopen en moeten de tarieven omhoog.’’

Neerwaartse spiraal
„Dat kan zorgen voor een neerwaartse spiraal, iets waar ik niet over na wil denken. We zijn nu een wervingsactie gestart, in de hoop dat jongere mensen daarop reageren. Ik begrijp dat iedereen druk is, maar het is mooi werk. Drie uur buiten, met je voeten in de aarde.’’

Je doet iets bijzonders, zegt Sauren. „Onze vrijwilligers zorgen ervoor dat je je welkom voelt, dat je daar in gedachten kunt zijn, dat je iemand kunt herdenken. Doordat de omgeving netjes is, hoef je daar niet meer naar om te kijken. Je maakt ruimte voor iemands verdriet.’’

‘Dat hebben de kaboutertjes gedaan’
Haarman houdt in Dalfsen halt bij een besteend plekje, waar verschillende kabouters met vrolijke puntmutsjes op zijn geplaatst. „Dit is een ode aan onze vrijwilligers. Je kent de uitspraak ‘dat hebben de kaboutertjes gedaan’ toch? Onze vrijwilligers zijn vaak onzichtbaar, maar ze doen belangrijk werk.’’

„We zien dat mensen hier vaker komen omdat de plek toegankelijker is geworden. En zich daardoor ook sneller als vrijwilliger aanmelden’’, vertelt ze.

„Het kerkhof is nu niet alleen een plek waar mensen rouwen, het is ook een plek waar mensen samenkomen. In de zomer schenken we koffie en thee, je ziet mensen nog even kletsen op de bankjes. Een wandelingetje maken langs de gedichtjes. Of een kijkje nemen bij de grafstenen van historische waarde.’’

‘Nu wil ik hier wél weer begraven worden’
Korevaart ziet dat begraafplaatsen door het hele land vaker een ‘parkfunctie’ krijgen. „Een plek om te rouwen, maar ook om samen te komen. Om te wandelen, te bezinnen, even rust in het groen te vinden.’’

„En het is een plek waar je de dood bespreekbaar kan maken, geschiedenis kan laten zien door middel van oude graven.’’

Koester dat, zegt Korevaart. „Het brengt begraafplaatsen op een positieve manier onder de aandacht.’’

„We weten nooit wat de toekomst brengt’’, zegt Haarman, terwijl ze uitkijkt over de graven. „Maar nu gaat het hartstikke goed. Vijf jaar geleden wilde ik hier zelf later ook niet begraven worden. Nu wel.”

Bron: De Stentor regio Dalfsen